चीन-ताइवान तनाव: अर्को दुई देशबीच युद्ध सुरु

काठमाडौँ – चीन र ताइवानबीच जारी तनाव र युद्धको खतराका बीच विश्वका अन्य दुई देशमा युद्ध सुरु भएको छ । अजरबैजान र आर्मेनियाबीच युद्ध सुरु भएको हो । अजरबैजानको रक्षा मन्त्रालयले विवादित क्षेत्र नागोर्नो काराबाखका धेरै पहाड कब्जा गरेको दाबी गरेको छन । अजरबैजानका अनुसार विवादित क्षेत्रमा आर्मेनियाली सैनिकले आफ्ना एक सैनिकको हत्या गरेपछि तनाव सुरु भएको हो । यस क्षेत्रमा रुसी शान्ति सेना पनि तैनाथ छन् ।

अर्मेनियाको रक्षा मन्त्रालयले अजरबैजानमा भएको आक्रमणमा दुई सैनिकको मृत्यु भएको पुष्टि गरेको छ । भिडन्तमा हालसम्म १९ आर्मेनियाली सैनिक घाइते भएका छन् । जसमध्ये ४ जनाको अवस्था चिन्ताजनक छ । यस क्षेत्रमा तैनाथ रूसी शान्ति सेनाले अजरबैजानी सेनाले तीनवटा युद्धविराम उल्लंघन गरेको रिपोर्ट गरेको छ।

यी दुई देशबीच युद्ध किन हन्छ ?

यो सम्पूर्ण विवाद नागोर्नो-काराबाख क्षेत्रको बारेमा हो, जुन हाल अजरबैजानमा पर्छ, तर अहिले यहाँ आर्मेनियाली सेनाको कब्जा छ। दुबै देशहरू सोभियत संघको हिस्सा भएका छन्, तर ८० को दशकको उत्तरार्धमा जब सोभियत संघको पतन सुरु भयो, त्यसपछि दुई देशबीचको विवाद बढ्यो । यो सम्पूर्ण विवाद आर्मेनिया र अजरबैजानको सिमानामा पर्ने नागोर्नो(काराबाख क्षेत्रका लागि हो। जुन आर्मेनिया र अजरबैजानको सीमा क्षेत्रमा पर्छ। सन् १९९१ मा पनि दुई देशबीच युद्धको अवस्था थियो ।

पहाडी क्षेत्र कब्जाको लागी युद्ध 
तीन वर्षको संघर्ष पछि, रूसले हस्तक्षेप गर्यो र १९९२ मा युद्धविराम भयो। हाल, यो क्षेत्र अजरबैजानमा पर्छ, तर यहाँ आर्मेनियाको भाग हो । आर्मेनियामा जनता धेरै छन्, त्यसैले आर्मेनियाली सेनाले कब्जा गरेको छ। करिब ४ हजार वर्ग कि यो सम्पूर्ण क्षेत्र पहाडी छ, जहाँ तनाव जारी छ। हालको तनाव सन् २०१८ मा दुवै सेनाले सीमाना छेउको क्षेत्रमा आफ्नो फौज बढाएपछि सुरु भएको थियो ।

यी दुई देश कहाँ बस्छन् ?
आर्मेनिया र अजरबैजान छिमेकी राष्ट्रहरू हुन्, जुन एशियामा मात्र आउँछन्। विगतमा दुवै सोभियत संघ र युरोपको हिस्सा भएका छन् । भारतबाट करिब चार हजार कि। अर्मेनिया र अजरबैजान इरान र टर्कीको बीचमा रहेको छ।

एजेन्सी